Ludzie od zarania dziejów podejmowali różne działania mające na celu poprawę stanu zdrowia lub zapobieżenie chorobie. Poczynając od szamanów i uzdrowicieli, poprzez akuszerki oraz felczerów, a na teraźniejszych przedstawicielach zawodów medycznych kończąc, każdy z przedstawicieli tych profesji miał na celu dotrzymania słów “primum non nocere”, które były wyznacznikiem etyki prowadzonych zabiegów.
Przez wiele lat dostęp do tego typu usług posiadali tylko ludzie zamożni. Nie istniały również instytucje zrzeszające osoby parające się tą dziedziną nauki, broniące ich praw oraz praw pacjentów. Z biegiem czasu ten obszar wiedzy zaczął być coraz bardziej integralny z potrzebami ogółu społeczeństwa, więc stał się przedmiotem zainteresowań polityki społecznej. Zainteresowanie to w naturalny sposób wymusiło zapoczątkowanie, a następnie rozwój organizacji systemu opieki zdrowotnej.
Początki tego procederu datowane są na XVIIw., natomiast prawdziwy rozkwit nastąpił w czasach rewolucji przemysłowej, a więc w wieku XIX. Pierwotnie zmiany te skupiały się głównie na ograniczeniu wyzysku robotników, poprawie warunków sanitarnych oraz bytowych ludności, a także wyeliminowaniu zagrożeń epidemiologicznych. Poza rozwojem technologicznym, intensywnym bodźcem przyczyniającym się do zmian w obszarze ochrony zdrowia był wybuch epidemii cholery w Europie.
Funkcjonowanie tych systemów na terenie ziem polskich najlepiej znane jest od czasów utracenia suwerenności przez nasze państwo – wówczas każdy z zaborców narzucał ustawodawstwo wcielonym ziemiom wcielonym w obszary swojego państwa. Niestety, wprowadzanie pozytywnych zmian na macierzystym terytorium nie zawsze wiązało się z przeniesieniem ich na ziemie zajmowane przez zaborców – jaskrawym tego przykładem jest regres systemu opieki zdrowotnej pod zaborem rosyjskim, związany z represjami po powstaniu styczniowym z 1863 roku. Najlepszą organizacją służby zdrowia na ziemiach polskich cechowały się zabory austriacki i niemiecki, natomiast najgorszą – zabór rosyjski. Wynika to m.in. z faktu, że na terenach ówczesnej Rosji przeważała warstwa chłopów oraz niska gęstość zaludnienia, a przemysł był zdecydowanie mniej rozwinięty niż na terenie Niemiec oraz Austrii.
Duże zmiany polityczne zapowiadał wybuch wojny w 1914 roku. Jeszcze w jej czasie przedstawiciele polskiej inteligencji angażowali się w przygotowywanie fundamentów organizacji systemu prawnego w nowej Polsce. Nie było to proste zadanie, ze względu na konieczność scalenia trzech odmiennych systemów prawnych, w ramach jednego państwa. W latach 1918-1921 wydano wiele dekretów i ustaw z zakresu polityki socjalnej określających funkcjonowanie kas chorych, przymus ubezpieczenia zdrowotnego, katalog obowiązkowych świadczeń, wysokość zasiłków i inne.